Các nguyên tắc phân chia tài sản chung của vợ chồng khi ly hôn
Việc chia tài sản giữa vợ chồng khi ly hôn là một trong những nguyên nhân chủ yếu dẫn đến tranh chấp giữa các bên. Do đó, việc xây dựng các nguyên tắc và tuân thủ theo trong quá trình chia tài sản, giải quyết tranh chấp là việc làm cần thiết để đảm bảo quyền và lợi ích hợp pháp của các bên. Hiện nay, các nguyên tắc được quy định tại Luật HN&GĐ năm 2014 và các văn bản hướng dẫn thi hành gồm:
1. Nguyên tắc tôn trọng sự thỏa thuận của vợ chồng
Nếu chế độ tài sản của vợ chồng theo thỏa thuận thì việc giải quyết tài sản khi ly hôn được áp dụng theo thỏa thuận. Trong trường hợp chế độ tài sản của vợ chồng theo luật định thì việc giải quyết tài sản do các bên thỏa thuận, nếu không thỏa thuận được thì theo yêu cầu của vợ, chồng hoặc của hai vợ chồng, Tòa án giải quyết theo quy định tại các khoản 2, 3, 4 và 5 Điều này và tại các điều 60, 61, 62, 63 và 64 của Luật HN&GĐ năm 2014
Để cụ thể hóa hơn nguyên tắc này, Khoản 1 Điều 7 Thông tư liên tịch số 01/2016/TTLT-TANDTC-VKSNDTC-BTP quy định:
“1. Vợ chồng khi ly hôn có quyền tự thỏa thuận với nhau về toàn bộ các vấn đề, trong đó có cả việc phân chia tài sản. Trường hợp vợ chồng không thỏa thuận được mà có yêu cầu thì Tòa án phải xem xét, quyết định việc áp dụng chế độ tài sản của vợ chồng theo thỏa thuận hay theo luật định, tùy từng trường hợp cụ thể mà Tòa án xử lý như sau:
a) Trường hợp không có văn bản thỏa thuận về chế độ tài sản của vợ chồng hoặc văn bản thỏa thuận về chế độ tài sản của vợ chồng bị Tòa án tuyên bố vô hiệu toàn bộ thì áp dụng chế độ tài sản của vợ chồng theo luật định để chia tài sản của vợ chồng khi ly hôn;
b) Trường hợp có văn bản thỏa thuận về chế độ tài sản của vợ chồng và văn bản này không bị Tòa án tuyên bố vô hiệu toàn bộ thì áp dụng các nội dung của văn bản thỏa thuận để chia tài sản của vợ chồng khi ly hôn. Đối với những vấn đề không được vợ chồng thỏa thuận hoặc thỏa thuận không rõ ràng hoặc bị vô hiệu thì áp dụng các quy định tương ứng tại các khoản 2, 3, 4, 5 Điều 59 và các điều 60, 61, 62, 63 và 64 của Luật hôn nhân và gia đìnhđể chia tài sản của vợ chồng khi ly hôn.”
2. Nguyên tắc chia đôi nhà ở là tài sản chung của vợ chồng nhưng có tính đến các yếu tố khác
Khi nhà ở là tài sản chung của vợ chồng, nguyên tắc chia đôi được áp dụng. Khoản 2 Điều 59 Luật HN&GĐ năm 2014 và Khoản 4 Điều 7 Thông tư liên tịch số 01/2016/TTLT-TANDTC-VKSNDTC-BTP quy định: Nếu Tòa án áp dụng chế độ tài sản của vợ chồng theo luật định để chia tài sản của vợ chồng khi ly hôn thì tài sản chung của vợ chồng về nguyên tắc được chia đôi nhưng có tính đến các yếu tố sau đây để xác định tỷ lệ tài sản mà vợ chồng được chia:
Thứ nhất, hoàn cảnh của gia đình và của vợ, chồng
Thứ hai, công sức đóng góp của vợ, chồng vào việc tạo lập, duy trì và phát triển khối tài sản chung
Thứ ba, bảo vệ lợi ích chính đáng của mỗi bên trong sản xuất, kinh doanh và nghề nghiệp để các bên có điều kiện tiếp tục lao động tạo thu nhập
Thứ tư, lỗi của mỗi bên trong vi phạm quyền, nghĩa vụ của vợ chồng
3. Nguyên tắc chia bằng hiện vật, nếu không chia được bằng hiện vật thì chia theo giá trị tài sản của nhà ở
4. Nguyên tắc tài sản riêng vợ, chồng thuộc quyền sở hữu của người đó
Khi nhà ở được vợ chồng thỏa thuận đứng tên trên giấy chứng nhận là tài sản riêng theo quy định của Luật Đất đai năm 2013 [1] thì người đứng tên đó được toàn quyền khai thác, sử dụng, định đoạt nhà ở. Vợ hoặc chồng có nhà ở riêng có quyền khai thác, sử dụng để hưởng lợi theo mục đích sử dụng đã được xác định, có toàn quyền định đoạt tài sản đó trong các giao dịch dân sự mà không cần thiết phải có sự đồng ý của người còn lại.
5. Nguyên tắc bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của vợ và con chưa thành niên, con đã thành niên mất năng lực hành vi dân sự hoặc không có khả năng lao động và không có tài sản để tự nuôi mình
6. Nguyên tắc đảm bảo quyền có chỗ ở cho đương sự sau khi ly hôn
Trên đây là toàn bộ quy định của pháp luật về các nguyên tắc phân chia tài sản chung của vợ chồng khi ly hôn. Nếu bạn có bất kỳ thắc mắc nào, hãy liên hệ với chúng tôi để nhận được phương án tư vấn nhanh chóng, chính xác và hiệu quả nhất!
[1] Khoản 4 Điều 98 Luật Đất đai năm 2013
